بۇ گۆن، آذربایجان‌لیْ لاریْن سوْی‌قیْریْمیْ گۆنۆدۆر
روس دستکلی داشناک ارمنی سیلاحلی چته‌لری آذربایجان‌لی‌لارا قارشی سویقیریم تؤرتدی‌لر
بو گون، -۳۱ مارس- آذربایجان‌لی‌لارین سوی‌قیریمی گونودور.
سویقیریم حادثه‌سین‌دن ۹۸ ایل اؤتور.
۱۹۱۸.جی ایل ۳۰ مارس و ۳ آوریل تاریخ‌لری آراسیندا باکی شهرینده و باکی‌‌نین مختلیف بؤلگه‌لرینده، ائله‌جه ده شاماخی، قوبا، خاچماز، لنکران، حاجی‌قابول، سالیان، زنگه‌زور، قاراباغ، ناخچیوان و باشقا یئر‌لرده باکی سووئتی و داشناک ارمنی سیلاحلی چته‌لری آذربایجان‌لی‌لارا قارشی سویقیریم تؤرتدی‌لر. رسمی منبع‌لره اساسا، سویقیریم نتیجه‌سینده ۱۲ مینه یاخین آذربایجان‌لی اؤلدورولدو، اون مین‌لرجه اینسان ایتکین دوشدو.
۱۹۸۸.جی ایلدن ارمنی‌لر طرفین‌دن آذربایجان خالقینا قارشی تؤردیلمیش تخریبات کاراکترلی قیرغین‌لار نتیجه‌سینده آذربایجانین داغ‌لیق قاراباغ بؤلگه‌سی، ائله‌جه ده اونا بیتیشیک ۷ ائلچه‌سی یعنی آذربایجان تورپاقلارینین یوزده ۲۰سی اشغال ائدیلدی، یوز مین‌لرجه سویداشیمیز سیغینماچی ومجبوری کؤچکون وضعیتینه دوشدو.
بو قان‌لی فاجعه‌لرین داها دهشت‌لی‌سی ۱۹۱۸.جی ایلین ۳۱ مارس تاریخینده آذربایجان‌لی‌لارا قارشی تؤره‌دیلن سویقیریم حادثه‌لری‌دیر. روسیادا باش وئرمیش ۱۹۱۷.جی ایل فوریه و اکتبر چئوریلیش‌لرین‌دن مهارتله سوء ایستیفاده ائدن ارمنی‌لر اؤز ادعا‌لارینی بولشئویک بایراغی آلتیندا گرچکلشدیرمه‌یه نایل اولدو‌لار. ۱۹۱۸.جی ایلین مارس آیین‌دان اعتیبارا قارشی اینقیلابچی عنصورلارلا مباریزه شعاری آلتیندا باکی و اطرافینی آذربایجان تورکلریندن تمیزلمک مقصدی گودن منفور پلانین حیاتا گئچیریلمه‌سینه باشلانیلدی.
مارس قیرغین‌لاری زامانی ارمنی‌لر بیر چوخ قدیم بینا‌لاری، تاریخی آنید‌لاری، او جومله‌دن زیارتگاه‌لاری، دونیا معمارلیغی‌نین اینجی‌لرین‌دن ساییلان ایسماعیلیه بیناسینی توپ آتیشینا توتا‌راق داغیتدیلار. خزر دنیزینده یئرلشدیریلمیش حربی دونانمانین ائتدیگی آتیش نتیجه‌سینده جمعه و تزه‌پیر مسجیدلری‌نین میناره‌لری ضرر گؤردو. داشناک سیلاحلی چته‌لری کاروانسارادا وحشیجه‌سینه اؤلدوردوک‌لری اینسان‌لارین میت‌لرینی ائله اوراداجا یاندیردیلار.
گونئی قافقازین سووئتلشمه‌سین‌دن اؤز چیرکین مقصدلری اوچون ایستیفاده ائدن ارمنی‌لر ۱۹۲۰.جی ایلده زنگه‌زورو و آذربایجانین بیر سیرا دیگر تورپاق‌لارینی ارمنیستانین اراضی‌سی اعلان ائتدی‌لر. سونراکی دؤورده بو اراضی‌لردکی آذربایجان‌لی‌لارین چیخاریلماسی سیاستینی داها دا گئنیشلن‌دیرمک مقصدیله یئنی آراجلارا ال آتدی‌لار. بونون اوچون اونلار باخانلار شوراسی‌نین ۲۳ دسامبر ۱۹۴۷.جی ایل "ارمنیستاندان آذربایجان‌لی اها‌لی‌نین آذربایجانین کور-آراز اووا‌لیغینا کؤچورولمه‌سی حاقیندا" اؤزل قرارینا و بونون اساسیندا ۱۹۴۸-۱۹۵۳.جو ایللرده آذربایجان‌لی‌لارین اؤز تاریخی تورپاقلاریندان کوتلوی صورتده چیخاریلماسینا دؤولت سویه‌سینده نایل اولدو‌لار.
۱۹۱۹ و ۱۹۲۰.جی ایلین مارس آیی‌نین ۳۱ی ایکی دفعه آذربایجان خالق جمهوریتی طرفین‌دن ملی ماتم گونو کیمی قید ائدیلدی. آذربایجان مستقیل‌لیک قازاندیق‌دان سونرا خالقین تاریخی گئچمیشی‌نین ملموس منظره‌سینی یاراتماق ایمکانی الده ائدیلدی. مرحوم حیدر علی‌یئوین ایمضالادیغی "آذزربایجان‌لی‌لارین سوی‌قیریمی حاقیندا" ۲۶ مارس ۱۹۹۸.جی تاریخ‌لی فرماندا بو حادثه‌لره سیاسی دگر وئریلدی و آذربایجان‌لی‌لارین ارمنی‌لر طرفین‌دن سوی‌قیریما معروض قالماسی ایلک دفعه رسمی صورتده بیان ائدیلدی.
یئنی موساوات
